İki hafta önce Teknofest Organizasyonu ve bir toplu açılış töreni için Gaziantep’e giden Cumhurbaşkanımıza hitaben Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Fatma Şahin, Gaziantep’i şu şekilde taktim etti:
“Sayın Cumhurbaşkanım Gaziantep bir sanayi şehridir. Gaziantep bir ticaret şehridir. Gaziantep bir turizm şehridir ve Gaziantep bir sağlık şehridir.” dedi ve sağlık tesisleri ile ilgili bir sunum yaptı.
Bu duruma Gaziantep ve ülkem adına sevinsem de Samsun aklıma geldi içim burkuldu çünkü Samsun için çok mücadele etmiş ve umudunu keserek bu mücadeleyi bırakmış birisiyim. Fatma Şahin’in sunumundaki konuşmasından sonra sosyal medya hesabımdan “Samsun ne şehri?” diye sordum. Çok ilginç cevaplar geldi merak eden Facebook hesabıma girip bakabilir.
Tabii ki niyetim Gaziantep ile Samsun’u kıyaslamak değil. Her ilin kendine özgü şartları var fakat Gaziantep son 30 yılda imkânlarını iyi kullanıp sıçrama yaparken Samsun adeta yerinde saymış.
Oysa Samsun; Karadeniz bölgesinde, yaşadığı şehirde geçim kaygısıyla göçe çıkan herkese sığınacak liman olmuş bir şehirdir. Gelenlerin kimisi Samsun’u kendisi için yeterli görürken daha büyük hedefleri olanlarda bir basamak olarak kullanmış.
Samsun ona gelen herkese adeta evladı gibi kucak açıp bağrına basmış. Dolayısıyla Osmanlı’dan gelen önemli şehir olma durumunu Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri sürdürmeye devam etmiş.
Samsun, Anadolu şehirlerinin içinde en avantajlı şehirlerden biriyken şimdi neden bu durumda diye düşünmek gerekir. Aslında 4 ayrı ulaşım ağından ulaşılabilen Samsun bu avantajları bakımından Gaziantep’in önünde olmasına rağmen bu avantajı kullanamamıştır.
Antep komşu ülkeler ile ticareti geliştirmiş ama Samsun karşımızda duran Rusya, Gürcistan ve Ukrayna hatta Ermenistan pazarını değerlendirememiştir. Yaşı müsait olanlar hatırlarlar SSCB dağıldığında Rus pazarı kurulurdu. Rusya, Ukrayna ve Gürcistan’dan gelen insanlar getirdiklerini sokaklarda perişan bir halde satarlar ve Samsun’dan bir şeyler alır ülkelerine götürüp satarlardı.
Bu bavul ticareti olarak adlandırılıyordu. Gün geldi Ruslar artık Samsuna gelmez oldu. İstanbul’u mesken tuttular ve Laleli de bavul ticareti ülkemize her yıl çok ciddi döviz girdisi sağladı. Laleli’deki bavul ticaretinin 2018 yılı için tahminler 4.6 milyar dolardı. Bu ticaretin onda birini Samsun’dan yapabilsek bugün Samsun’un durumu çok farklı olurdu.
Samsun her yönüyle avantajlı bir şehir ama avantajlar kasten ya da bilmeden dezavantaja dönüştürülmüş. Samsun eskiden önemli bir ticaret şehriydi ve bir de uluslararası Samsun fuarı vardı. İzmir fuarından sonra ikinci önemli fuar Samsun fuarıydı. Şimdi günün koşulları değiştiği için ticarette bitti fuarda bitti.
Eskiden ağır sanayi işletmeleri varmış; Azot, Bakır, Ladik Çimento, Çarşamba Şeker ve Tekel Tütün işletmeleri gibi. Bu işletmelerde kamu çok ciddi istihdam sağlıyordu. Şimdi hepsi ya kapatıldı ya da özelleştirildi. Tahminim çalışan sayısı onda bire düşmüştür…
Bu yazı ilk olarak Hedef Halk Gazetesinde (https://www.hedefhalk.com) yayınlanmıştır.